Çfarë ndihmon kur asgjë nuk funksionon?

Nëse 10 deri në 20 % e dosave hiqen çdo vit për shkak të problemeve me bazën e thundrave, është e qartë se një bazë e qëndrueshme nuk sjell vetëm përfitime për kafshën, por edhe për situatën financiare të pronarit. Fermeri me përvojë duhet t’i vlerësojë dosat në mënyrë kritike, veçanërisht ato të sapoardhura, për të identifikuar herët problematikat e mundshme. Sipas parimit ortopedik “pozicionimi i gabuar çon në ngarkesë të gabuar”, treguesit e parë të jetëgjatësisë së kafshës mund të vërehen që në qëndrimin dhe lëvizjen e saj. Gjatë rritjes së dosave të reja, është e rëndësishme respektimi i racionit ushqimor dhe kurbës së rritjes. Kur derrat e majmërisë arrijnë peshën e synuar për therje, jeta e dosës mbarështuese sapo fillon. Në moshën mesatare prej 180 ditësh, pesha optimale duhet të jetë rreth 105 kg, me një shtim ditor prej rreth 580 g. Rritjet më të larta rrisin rrezikun e dëmtimit të përhershëm të kërcit artikular dhe të zonave të rritjes së kockave për shkak të mbingarkesës. Skeleti piqet plotësisht vetëm në vitin e katërt të jetës, pra tre vjet pas arritjes së pjekurisë riprodhuese.

Kontrolli i kushteve mjedisore dhe blegtorale

Mbarështuesit duhet të sigurojnë një mjedis optimal për kafshët. Dyshemetë me vrima të përshtatshme dhe dimensione të lidhura me peshën parandalojnë zhytjen e kthetrave dhe dëmtimin e shtresës së ndjeshme të kurorës. Sipërfaqet e thata dhe jo të rrëshqitshme ndihmojnë në konsumimin natyral të bririt të thundrave, ndërsa dyshemetë e lagështa dhe të rrëshqitshme nxisin zbutjen dhe dekompozimin e tij, duke shkaktuar rrëshqitje dhe dëmtime në nyje, ligamente dhe tendina. Pasiguria dhe dhimbja i shtyjnë kafshët të qëndrojnë ulur për periudha të gjata, duke shkaktuar zmadhim të bursave sinoviale, sidomos në zonën e kyçit të këmbës. Ventilimi i mirë dhe mikroklima e qëndrueshme ndikojnë pozitivisht në uljen e këtyre problemeve.

Minimizimi i stresit

Sigurimi i hapësirës së mjaftueshme gjatë ushqyerjes dhe përdorimi i sistemeve automatike redukton stresin. Mbajtja e kafshëve në grupe fikse ndihmon në shmangien e konflikteve për rend hierarkik, duke ulur ngarkesat e dëmshme në nyje. Studime holandeze kanë vërtetuar se çalimi paraqitet dukshëm më rrallë te derrat e majmërisë në kushte strehimi me stres të ulët.

Rëndësia e gjenetikës

Gjenetisti ka një rol kyç në sigurimin e qëndrueshmërisë së sistemit muskuloskeletal. Objektivat ekonomike për rritjen e shpejtë dhe përqindjen e mishit shpesh përplasen me kërkesën për qëndrueshmëri fizike. Për këtë arsye, nevojiten kompromise të kujdesshme në përzgjedhjen e mbarështimit. Përshkrimi linear i karakteristikave të këmbëve është një mjet i vlefshëm për vlerësimin gjenetik. Trashëgimia e lartë e disa karakteristikave mundëson përdorimin e metodës BLUP në vlerësimin e vlerës së mbarështimit, duke krijuar balancë midis performancës ekonomike dhe qëndrueshmërisë biologjike.

Diagnostikimi dhe trajtimi efektiv

Veterineri përballet shpesh me raste të çalimit dhe dobësisë së këmbëve, veçanërisht te dosat shtatzëna ose ato pas pjelljes. Përdorimi i barnave analgjezike dhe anti-inflamatore mund të ndihmojë përkohësisht gjatë fazës së parë të laktacionit. Megjithëse trajtimi simptomatik është i kufizuar, ai mund të shërbejë si mjet diagnostikues i vlefshëm. Kur përjashtohen faktorët mjedisorë, rekomandohet ekzaminim patologjiko-anatomik dhe mikrobiologjik i gjymtyrëve për të përcaktuar shkakun bazë. Parametrat e gjakut, si fosfataza alkaline, ndihmojnë në diagnostikim. Rezultatet pozitive mikrobiologjike kërkojnë qasje terapeutike specifike me antibiotikë ose vaksina. Çarjet e thella në thundra tregojnë kushte jo të përshtatshme të dyshemesë, ndërsa lezionet në kocka dhe kërç (osteokondroza, epifizeoliza) lidhen me dobësi konstitucionale. Edhe pse patologjitë rrallë shfaqen të izoluara, vlerësimi i shpeshtësisë dhe ashpërsisë së tyre ndihmon në përcaktimin e përparësive në menaxhim. Bashkëpunimi midis specialistëve të ushqyerjes, blegtorisë, gjenetikës dhe veterinarëve është thelbësor për të parandaluar dhe trajtuar në mënyrë efektive problemet me bazën e thundrave.