Mbajtja në grup e dosave bëhet e detyrueshme!
Përpunuar nga Klevis Xhardja
Kërkesat e BE-së për rritjen e derrave janë përshtatur në legjislacionin austriak. Me përditësimin e rregullave të mirëmbajtjes synohet të promovohen dhe zbatohen metoda më të përshtatshme për mirëqenien e derrave. Ngarkesat që lidhen me rritjen gicave në kuadër të rregullores së re vlerësohen më të larta sesa për sektorin e majmërisë. Që prej 1 janarit 2013, objektet ekzistuese me të paktën 10 dosa janë të detyruara të garantojnë mbajtjen në grup të dosave nga java e pestë e shtatzënisë deri një javë para pjelljes. Për ndërtimet e reja kjo rregullore është tashmë në fuqi. Përveç kësaj, janë vendosur kërkesa shtesë për sipërfaqen minimale të bokseve, si dhe udhëzime të specifikuara për ndërtimin e dyshemeve. Për të gjitha sistemet e mbajtjes në grup, në përputhje me të drejtën e BE-së, është përcaktuar që zona e shtrirjes (të paktën 50% e sipërfaqes minimale) të ketë një shkallë maksimale perforimi prej 15% (shih fig. 1). Kërkesa për mbajtje në grup ka si synim veçanërisht respektimin e mirëqenies së kafshëve.
Mbajtja në grup
Në rastin e kalimit në mbajtje në grup, për fermat që po rriten, ndërtimet e reja janë zgjidhja më e përshtatshme. Të tjerat realizojnë kalimin në ndërtesat ekzistuese, edhe nëpërmjet reduktimit të numrit të kafshëve. Rritja në grup kërkon në çdo rast investime, të cilat duhet të planifikohen në kohën më të përshtatshme.
Rezultatet e studimeve mbi rritjen në grup treguan:
- Kur procedura zbatohet në mënyrë optimale, mbajtja në grup e dosave shtatzëna ndikon pozitivisht në shëndetin e kafshëve. Sipas Hoy dhe Kurth (2001), fermat me mbajtje në grup arrijnë rezultate biologjike të krahasueshme me ato të mbajtjes individuale.
- Gicat e dosave të mbajtura në grup kishin një peshë lindjeje mesatarisht 60 g më të lartë sesa gicat nga dosa të mbajtura individualisht, sipas një studimi holandez në 59 ferma.
- Një nga faktorët më të rëndësishëm është menaxhimi gjatë përbërjes së grupeve. Sa të jetë e mundur, duhet synuar krijimi i grupeve stabile. Ndryshimi i shpeshtë i përbërjes sjell stres dhe mund të çojë deri në vdekjen e embrionit (Olsson dhe Svendsen 1997).
- Për ushqyerjen është e dobishme të grupohen kafshë me të njëjtën gjendje trupore. Në mbajtjen në grup ka kufizime në këtë drejtim. Tek kafshët e njëvlerta, lufta për hierarki zgjat më shumë. Humbja e dosave të reja në grup mund të shmanget duke i mbajtur sa më gjatë si grupe të veçuara (Bauer 2010).
- Mbajtja e të gjitha dosave gjatë shtatzënisë në grup kërkon kushte të reja për ndërtimin e dyshemeve. Sidomos dyshemetë me beton të çarë mund të shkaktojnë probleme për shëndetin e thundrave, për shkak të aktivitetit më të lartë të kafshëve (Dr. Stephanie Knoop, Instituti Shtetëror për Zhvillimin e Derrave, Baden-Württemberg).
- Lëndimet e thundrave dhe të lëkurës, kafshimet në pjesën e vaginës dhe sjellje të tjera të gabuara të dosave pritet të shtohen të paktën gjatë fazës së kalimit. Pasoja: më shumë dalje të dosave nga prodhimi, derisa operatori i fermës të fitojë përvojën e nevojshme për krijimin dhe menaxhimin e grupeve të dosave (BWL 2010, i përshtatur).
Derrat e racës Hülsenberg
Kompania e shumimit ADN, partner gjenetik i racës Hülsenberger, ka kryer kërkime të veta mbi sisteme të ndryshme ushqyerjeje dhe mbajtjeje të dosave. Në test ishin: mbajtja në grup e dosave shtatzëna nga dita e 28-të e shtatzënisë në grupe të vogla me ushqyerje në grazhd, mbajtja individuale e vazhdueshme, dhe mbajtja në grup e dosave shtatzëna nga dita e 28-të e shtatzënisë në grupe të mëdha me ushqyerje me transponder. Fig. 1: Në rritjen në grup, në varësi të madhësisë së grupit, duhet të jetë e disponueshme një sipërfaqe e dyshemesë plotësisht e përdorshme në masën minimale si vijon:

Rezultatet tregohen në Fig. 2 deri në 4. Rritja e dosave në grupe të mëdha, në krahasim me grupe të vogla ose me mbajtjen e vazhdueshme në bokse individuale, nuk është automatikisht e lidhur me rezultate më të dobëta në performancën e kafshëve. Nuk ka dallime të rëndësishme për sa i përket numrit të gicave të shkëputur për dosë në vit (28,1 në grupe të vogla, 27,2 në rritje individuale, 28,2 në grupe të mëdha). Fermerët që mbjellin dosa me siguri do të duhet të përgatiten për një shkallë më të lartë zëvendësimi kur të kalojnë në strehim në grup. Humbjet e dosave janë më të larta, 4.7% në grupe të vogla dhe 4.1% në grupe të mëdha sesa në strehimin e vazhdueshëm në arka. Kështu, normat e zëvendësimit në strehimin në grup janë 5 deri në 10% më të larta se në strehimin individual. Dosat në pjelljen e tyre të parë në strehimin në grup të madh kanë norma vdekshmërie afërsisht 6% më të larta. Norma e “non-return” është më e ulët tek dosat në pjellën e dytë të strehuara në grupe të mëdha, në krahasim me të dy variantet e tjera – një sfidë e veçantë për fermerin dhe menaxhimin e tij. Në analiza të mëtejshme, nëpërmjet ADN është bërë krahasimi midis: dosave të strehuara në grup në përgjithësi, dosave të rritura në grup që nga momenti i shkëputjes dhe dosave të rrituranë grup që nga dita e 28-të e shtatzënisë. Rezultatet paraqiten në figurën 5. Dosat e mbajtura në grup që nga dita e 28-të e shtatzënisë tregohen më superiore ndaj formave të tjera të rritjes. Deri në hyrjen në fuqi me ligj të rritjes në grup për dosat shtatzëna mbeten edhe 25 muaj. Këshilluesit e kompanisë Schaumann ofrojnë mbështetje të gjerë për zbatimin e rregullores së re.





+355 (0) 44813303
agri@ap.com.al

