Problemet riprodhuese në tufat e dosave janë të shumta dhe shpesh të ndërlidhura me menaxhimin ushqimor, higjienik dhe riprodhues. Edhe në kushtet kur ciklet e afshit janë të rregullta (çdo 3 javë, nga dita e 18-të deri në të 23-tën pas çiftëzimit), mund të shfaqet rrjedhje purulente. Po ashtu, edhe në rastet e cikleve të parregullta — kur dosa hyn përsëri në estrus pas 4–5 javësh ose më vonë — rrjedhja purulente mbetet e mundshme. Dosat me afshe të vona ose ato që nuk hyjnë në estrus 21 ditë pas çiftëzimit, pavarësisht se ekzaminimi me ultratinguj konfirmon shtatzëninë, shpesh humbasin shtatzëninë mes javës së 5-të dhe të 9-të përmes abortit. Në këto raste, rrjedhjet purulente janë një shenjë e shpeshtë. Probleme të tjera të lidhura përfshijnë lindje të parakohshme apo të vonuara dhe pjellje me komplikime obstetrike. Dosat e reja preken veçanërisht nga mungesa e nxehtësisë seksuale, madje që para çiftëzimit të parë, duke u shoqëruar shpesh me sekrecione purulente. Këto probleme, megjithatë, mund të shmangen përmes menaxhimit të kujdesshëm dhe praktikave të rregullta higjieno-veterinare.

Rekomandimet veterinare

Një plan i qëndrueshëm vaksinimi është baza për shëndetin riprodhues të tufës. Ai duhet hartuar në bashkëpunim të ngushtë me veterinerin dhe duhet të shmangë çdo boshllëk në vaksinim. Dosat dhe derrat duhet të vaksinohen rregullisht kundër Parvovirusit dhe Erizipelës. Dosat e reja nuk duhen harruar: imunizimi fillestar përfshin dy vaksinime ndaj Parvos dhe Erizipelës, me një interval prej 4–6 javësh. Rivaksinimi duhet të kryhet të paktën dy herë në vit. Një tjetër aspekt shpesh i neglizhuar është kontrolli i parazitëve (krimba dhe marimanga e zgjebës). Të gjitha dosat dhe derrat duhet të pastrohen nga parazitët sa më shpejt pas vendosjes në fermë dhe të dehelmohen të paktën tre herë në vit. Trajtimi gjenital pas pjelljes nuk duhet të kryhet rutinë, por vetëm në rastet me:

• Ndërhyrje obstetrike të gjera
• Lindje të vonuara me gica të ngordhur ose të infektuar
• Rritje të dukshme të rrjedhjes purulente (një lugë gjelle e plotë ose më shumë)

Rekomandimet ushqimore

Ushqimi i mykur apo i prishur nuk ka vend në grazhd — dosat janë ndër kafshët më të ndjeshme ndaj mikotoksinave. Balanca trupore gjatë barrës është thelbësore:

• Dosat shumë të shëndosha ose shumë të dobëta janë në rrezik të lartë për komplikime.
• Ushqimi gjatë barrës duhet të jetë i maturuar (deri në 180 kg peshë trupore mjaftojnë 25 MJ/ditë = 2–2,5 kg ushqim).
• Nga dita e 85-të e barrës: shtesë ushqimore prej 0,5 kg/ditë.
• Gjatë laktacionit, ushqimi duhet të ofrohet sipas numrit të gicave – deri në ngopje.
• Pas ndarjes nga pjella, vazhdohet me të njëjtin regjim si për dosat në barrë të vonshme.

Tretshmëria e ushqimit është një faktor kyç:

• Te dosat me barrë: 60–70%,
• Te dosat në laktacion: rreth 80%.

Për të ruajtur kondicionin optimal:

• Dosat gjatë barrës duhet të shtojnë peshë: dosat e reja 50–60 kg, dosat e vjetra 35–40 kg.
• Humbja në peshë gjatë laktacionit nuk duhet të kalojë 15–20 kg.

Rekomandohet ushqimi me dy faza:

• Gjatë barrës: ushqim me përmbajtje të ulët energjie (11 MJ),
• Gjatë laktacionit: ushqim me përmbajtje të lartë energjie (13 MJ), mundësisht me shtesë yndyre. Dosat e reja duhet të mbarsen vetëm pas arritjes së 120 kg peshë trupore dhe moshës 220–240 ditë. Kohëzgjatja e laktacionit nuk duhet të kalojë 28 ditë.

Rekomandimet e ekspertit të fertilitetit

Kontrollet e nxehtësisë duhet të kryhen dy herë në ditë gjatë periudhës së pushimit në stallë. Aktiviteti i tepruar shtyp refleksin e tolerancës, ndaj dosat duhen vëzhguar në qetësi dhe ekspozuar pranë derrit për të identifikuar saktë fillimin e estrusit. Gjatë estrusit kryesor vëzhgoni:

• Uljen e skuqjes dhe ënjtjes së vulvës,
• Mukusin pak të turbullt dhe të trashë.

Koha e çiftëzimit duhet të planifikohet në bazë të këtyre shenjave, pasi ovulacioni ndodh në të tretën e fundit të estrusit. Çiftëzimi duhet të kryhet 12 orë para dhe deri në 4 orë pas ovulacionit. Kujdes ndaj cilësisë së spermës: ajo dëmtohet nga temperaturat e larta (ethe), prania e parazitëve, ushqimi i prishur, kushtet e këqija të strehimit dhe përdorimi i tepruar i derrit (maksimumi 3 dosa/javë për derrat e rinj dhe 4 për të vjetrit). Gjatë inseminimit artificial, ndiqni këto rregulla:

• Inseminoni vetëm gjatë periudhës së pushimit, me stimulim aktiv të dosës.
• Përdorni pipetë funksionale, pa pluhur, dhe pastroni mirë qafën e mitrës.
• Inseminimi duhet të zgjasë të paktën 3 minuta, duke stimuluar dosën gjatë gjithë procesit.
• Mos e tërhiqni menjëherë pipetën

Semeni duhet të ruhet në 16–18°C, në errësirë, në kuti polisteroli me monitorim të temperaturës. Me ruajtje optimale, ajo është e përdorshme deri në 3 ditë.

Rekomandimet e ekspertit të blegtorisë

Në shumë ferma, dosat qëndrojnë në temperatura shumë të ulëta, çka nxit infeksione të traktit urinar dhe rrit shkallën e rikthimit në nxehtësi. Stallat pa kashtë duhet të kenë temperaturë minimale 20°C dhe të jenë të izoluara mirë. Pas ndërprerjes së gjidhënies, dosat duhet të kenë mundësi për lëvizje, pasi kjo stimulon estrusin. Qendrat e mbarsjes duhet të jenë të ndriçuara mirë, me intensitet minimal drite 250 luks (ose 100 luks gjatë ditës me dritare që zënë të paktën 1/12 e dyshemesë së stallës). Kontakti me derrin është thelbësor për nxitjen e afshit. Dosat duhet të vendosen pranë derrave dhe të zhvendosen në qendrën e mbarsjes menjëherë pas hyrjes në estrus. Dosat e reja ose me origjinë të panjohur duhet të kalojnë fillimisht në stallë karantine për monitorim. Pastërtia, masat e higjienës dhe dezinfektimi sistematik janë faktorë kyç për ruajtjen e shëndetit të tufës dhe suksesin e prodhimit.