Diarreja gjatë javëve të para të jetës së viçit shpesh sjell kosto të konsiderueshme për fermën, duke përfshirë shpenzime trajtimi, medikamente dhe mbi të gjitha, humbje nga vdekjet. Kujdesi intensiv i nevojshëm për viçat me diarre kërkon gjithashtu shumë kohë shtesë.

Parandalimi: Themeli i Shëndetit të Viçit

Masa më e rëndësishme parandaluese kundër diarresë është sigurimi i një mjedisi të pastër për lindjen e viçit. Një zonë e pastër dhe e shtruar rishtazi për pjelljen, si dhe një boks ose strehë e pastruar, e dezinfektuar dhe e shtruar për viçin, janë thelbësore për të minimizuar rrezikun e infeksioneve në orët e para të jetës. Një parakusht tjetër kritik për një fillim të shëndetshëm është dhënia e 2-4 litrave kolostrum brenda 6 orëve të para të jetës. Përveç kohës së ushqyerjes së parë, cilësia e kolostrumit është vendimtare. Kolostrumi nga lopë të shëndetshme me disa laktacione mund të ndahet në porcione (0.5-1 litër) në shishe plastike dhe të ruhet në frigorifer deri në një vit. Kolostrumi nga lopët që rrjedhin qumësht para pjelljes përmban pak antitrupa. Gjithashtu, kolostrumi i mëshqerrave ose lopëve të blera pak para pjelljes mund të ketë pak antitrupa efektive kundër patogjenëve të fermës. Në raste të tilla, kolostrumi i ngrirë mund të shkrihet butësisht si një zëvendësues cilësor. Kjo masë e thjeshtë dhe me kosto të ulët shpesh është më efektive se shumë medikamente për trajtimin e diarresë.

Shmangia e Gabimeve në Ushqyerje

Gabimet në ushqimin e viçave (shkaqe dietike) janë një shkak i zakonshëm i diarresë. Këto përfshijnë dhënien e tepërt të ujit në një vakt, ushqyerjen me kovë pa thithëse dhe përdorimin e pajisjeve të kontaminuara. Viçat duhet të ushqehen tre herë në ditë gjatë dy javëve të para. Çdo viç duhet të ketë kovën e vet me thithëse, e cila duhet pastruar pas çdo ushqyerjeje. Që në ditët e para, viçat duhet të kenë akses të lirë në ujë të freskët, bari të thatë cilësor për viça dhe ushqim të koncentruar për të nxitur zhvillimin e stomakut.

Shkaqet Infektive të Diarresë

Diarreja mund të shkaktohet nga viruse (rotavirus, koronavirus), zakonisht te viçat në dy javët e para të jetës dhe me përhapje të shpejtë. Diarreja bakteriale (shpesh nga lloje të ndryshme të E. coli) mund të shkaktojë diarre të përgjakshme në javët e para, shoqëruar me anoreksi, ethe dhe dobësi. Kriptosporidioza shkakton diarre të vështirë për t’u trajtuar në javët e para, ndërsa Eimeria gjithashtu mund të jetë shkak. Diarreja shkaktohet nga dëmtimi i mukozës së zorrëve. Viruset dëmtojnë aftësinë e zorrëve për të thithur lëngje, ndërsa toksinat bakteriale shkaktojnë inflamacion dhe pompim të tepërt lëngu në zorrë. Diarreja infektive zakonisht zgjat disa ditë, gjatë së cilës viçi humb sasi të mëdha lëngjesh dhe ndonjëherë gjak në feçe. Dehidratimi i shpejtë, ndalimi i të pirit, shoku dhe hipoglikemia mund të çojnë në vdekje. Në rastet e shpeshta ose të përsëritura të diarresë, identifikimi i patogjenit është i rëndësishëm. Teste të shpejta për rotaviruset, koronaviruset dhe E. coli-t enteropatogjene janë të disponueshme, ndërsa Kriptosporidia dhe Eimeria mund të zbulohen në laborator veterinar nga mostrat e feçeve.

Trajtimi: Zëvendësimi i Lëngjeve dhe Elektroliteve

Trajtimi kryesor i diarresë së viçit është zëvendësimi i humbjeve të lëngjeve dhe elektroliteve. Viçat me diarre mund të humbasin rreth 10% të peshës trupore në lëngje në ditë, dhe në rastet e rënda edhe më shumë. Për sa kohë që viçi pi, humbjet e lëngjeve mund të kompensohen me pije elektrolitesh (shih planin e të ushqyerit). Suplementet elektrolitesh duhet të jepen sa më shpejt të jetë e mundur gjatë sëmundjes diarreike. Një preparat elektrolitesh i përshtatshëm duhet të jetë gjithmonë i disponueshëm në fermë. Nëse viçi ka sy të zhytur, nuk pi më ose është i shtrirë, zakonisht nevojitet infuzion intravenoz (5-10 litra tretësirë infuzioni çdo 24 orë) derisa viçi të fillojë të pijë vetë.

Plotësimi i Nevojave Ushqyese Gjatë Diarresë

Është thelbësore që viçave me diarre të mos u ndërpritet qumështi. Nevojat ushqyese të një viçi kërkojnë një sasi qumështi prej 12% të peshës trupore në ditë (p.sh., 6 litra për një viç 50 kg). Shpërndarja e sasisë ditore të qumështit në tre vakte ka rezultuar efektive. Pijet me elektrolite duhet t’u ofrohen viçave me diarre si një ushqim i lehtë shtesë, por nuk duhen përzier me qumështin. Këto pije, shpesh të referuara si “pije diete”, nuk zëvendësojnë qumështin. Përveç terapisë, masa shtesë të kujdesit nga personi që kujdeset për viçin e sëmurë janë jashtëzakonisht të rëndësishme. Këto përfshijnë ndërrimin e shpeshtë të shtratit të lagur me fekale, ngrohjen e viçit (me llambë ngrohëse ose batanije) dhe përpjekjet e vazhdueshme për ta inkurajuar viçin e sëmurë të pijë. Këto masa janë po aq jetike sa vetë trajtimi.

Higjiena Mbetet Prioritare, Pavarësisht Vaksinimit

Në rastet e zbulimit të Cryptosporidiumit dhe diarresë së lidhur me Eimerian, përveç masave mbështetëse për viçin e prekur, duhet të përdoren agjentë kemioterapeutikë efektivë edhe si masë parandaluese. Trajtimi rutinë me antibiotikë për diarrenë e viçit nuk është i nevojshëm. Vaksinimi i lopës (12 deri në 3 javë para çdo pjelljeje) ka treguar efektivitet në mbrojtjen kundër rotaviruseve, koronaviruseve dhe E. coli patogjene të zorrëve. Ai rrit nivelin e antitrupave specifikë në kolostrum, duke ulur kështu ashpërsinë dhe shpeshtësinë e diarresë së viçit të shkaktuar nga këto patogjenë viralë dhe bakterialë, me kusht që viçi të marrë një sasi të mjaftueshme kolostrumi cilësor. Megjithatë, është thelbësore të kuptohet se vaksinimi dhe përdorimi i medikamenteve nuk mund të kompensojnë në asnjë mënyrë higjienën e dobët dhe menaxhimin joadekuat të ujit.